Hoàng Đế Kiến Phước Hoàng Đế Kiến Phước

Sinh năm 1868,Vua Kiến Phước là cháu của Vua Tự Đức . Cùng với Vua Dục Đức và Đồng Khánh đã được Vua Tự Đức nhận làm con nuôi vì Ngài không có con. Sau khi ám hại Vua Hiệp Hòa, các quan thần trong Triều đình đã mau lẹ sắp đặt vị Hoàng Tử 15 tuổi lên làm Vua. Và Vua Kiến Phước đã lên ngôi vào ngày 1/12/1883. Vị Vua trước Ngài là Vua Hiệp Hòa đã bị bắt giử và bị giết chết trong khi viên Toàn quyền Pháp Champeaux đã không có mặt ờ Huế. Khi trở lại Huế, ông này đã giận giử vì sự đăng quang của Vua Kiến Phước đã thiếu sự tham khảo với Pháp trước.

Toàn quyền Pháp Champeaux đã dùmg Hòa ước Harmond ký bởi Vua Hiệp Hòa để biện hộ cho sự giận dử của mình là đã không tham khảo với toàn quyền Pháp trước khi chọn vị Hoàng đế mời lên ngai vàng. Đây chỉ là đơn thuần của chính sách bắt nạt ví Hoà ước không có điều khoản nào cho phép Pháp có ảnh hưởng đến sự kế vị trong Hoàng tộc. Dầu sao các quan Triều đình viện lý do là vì Vua Hiệp Hòa đã mất nên hòa ước không có hiệu lực. Pháp vẩn không đồng ý và càng thêm tức giận với cái chết của Vua Hiệp Hòa. Và vì không thể đương đấu với Pháp nên khi Pháp dùng quân sự để lấn áp thì 2 vị quan này đã chịu khuất phục và chính thức xin phép Pháp công nhận sự lên ngôi của Vua Kiến Phước.

Trong thời gian trị vì ngắn ngủi của mình, Vua Kiến Phước đã chứng tỏ khả năng rộng lớn qua bản lảnh và đạo đức hành xử của mình. Sự ngay thẳng của Vua Kiến Phước đã không hề bị cản trở bởi sức khõe yếu kém và sự thối nát của hai quan thần Trần văn Tường và Tôn thất Thuyết. Đó là việc mẹ nuôi của Vua, bà Học phi nắm hầu hết quyền hành trong Triều đình và đã có sự liên hệ bất chình với Nguyễn văn Tường. Và khi Vua Kiến Phước bắt gặp sự gian díu này và Vua đã giận dử tuyên bố: "Khi ta lành bệnh, ta sẽ chặt đầu các ngươi đến tận ba đời". Thực tế, các quan này đã không để cho Vua Kiến Phước có cơ hội và Học phi đã bỏ thuốc độc vào thuốc uống của Vua và Vua Kiến Phước đã qua đời ngày 01-08-1884.

Năm sau, người cầm đầu trong Hoàng tộc là Hoàng tử Gia Hưng đã âm thầm mở cuộc điều tra về cái chết của Vua Kiến Phước và khi Tôn thất Thuyềt khám phá ra đã đày Hoàng tử Gia Hưng đi biệt tăm.
Với cái chết của Vua Kiến Phước cũng đã làm cho Pháp thấy được sự thối nát của các quan nhiếp chính trong Triều đình và đã loại bỏ họ. Đó là một trong những điều sáng chói mà Pháp đã làm được trong thời gian đô hộ Việt Nam. Điều hổ thẹn là người Pháp đã tự nắm lấy hết tất cả các quyền hơn là để cho Vua Kiến Phước có nhiều tự do hơn.